Aanbod en aanvaarding

Binnen het contracten– en verbintenissenrecht heeft over het algemeen te gelden dat een overeenkomst tot stand komt door een aanbod van een (rechts)persoon en aanvaarding daarvan door de ander.

Wat is een aanbod en aanvaarding en wanneer is daarvan sprake?

De wet geeft geen definitie van het begrip ‘aanbod’, maar in de kern komt het aanbod neer op een voorstel tot het sluiten van een overeenkomst. Het aanbod moet gericht zijn tot een (rechts)persoon en het aanbod moet voldoende bepaald zijn (wat inhoudt dat het voorstel ten minste de hoofdzaken of voornaamste punten (de essentialia) van de beoogde overeenkomst dient te bevatten). Wat die hoofdzaken zijn, verschilt per overeenkomst.. Het aanbod kan in beginsel in iedere vorm plaatsvinden. Het is dus vormvrij. Sterker nog, het kan zelfs besloten liggen in bepaalde gedragingen/uitingen. Het kan zelfs zo zijn dat stil blijven zitten onder bepaalde omstandigheden tot een overeenkomst kan leiden.

Belangrijk is dat het aanbod de andere partij moet hebben bereikt. Het aanbod mag niet ingetrokken, herroepen of vervallen zijn. Anders gezegd: het aanbod dient nog geldig te zijn. Zo kan het zijn dat aan de acceptatie van een aanbod een bepaalde termijn voor aanvaarding is gekoppeld.

De aanvaarding betekent juridisch: een tot de aanbieder gerichte wilsverklaring. Voor de aanvaarding geldt dat die moet overeenstemmen met het aanbod. Ook hierbij geldt dat de aanvaarding in beginsel in elke vorm kan plaatsvinden. Door de aanvaarding komt een overeenkomst tot stand.

Hoewel het uitgangspunt dus is dat een overeenkomst door aanbod en aanvaarding tot stand komt, is het zo dat het voor de totstandkoming van een overeenkomst niet altijd vereist is dat er sprake is van een aanbod en aanvaarding. Om te kunnen bepalen of er sprake is van het tot stand komen van een overeenkomst tussen partijen is afhankelijk van hetgeen partijen over en weer hebben verklaard en uit elkaars gedragingen hebben afgeleid en in de gegeven omstandigheden hebben mogen afleiden.

Herroepen of intrekken van een aanbod

De hoofdregel is dat een aanbod in beginsel kan worden herroepen en al dan niet een nieuw aanbod doen. Door herroeping komt het aanbod te vervallen en komt er geen overeenkomst tot stand. De herroeping kan in elke vorm plaatsvinden. Hierop geldt als uitzondering dat herroeping niet kan plaatsvinden als aan het aanbod een termijn voor aanvaarding is gesteld of als uit het aanbod op andere wijze volgt dat die onherroepelijk (een onherroepelijk aanbod mag de aanbieder dus niet herroepen) is. Het herroepen van een aanbod kan alleen zolang het aanbod niet is aanvaard.

In het geval van een zogeheten ‘vrijblijvend aanbod’ heeft de aanbieder nog wel de mogelijk om het gedane aanbod onverwijld (= zonder vertraging) na aanvaarding te herroepen. De vrijblijvendheid dient wel duidelijk te zijn aangegeven.

Wil en verklaring

Zoals eerder geschreven, is de aanvaarding een tot de aanbieder gerichte wilsverklaring. Of de afgelegde verklaring een aanvaarding inhoudt, dient te worden bepaalde aan de hand van de zogeheten ‘wilsvertrouwensleer’: voor het sluiten van een overeenkomst is het vereist dat er een op een rechtsgevolg gerichte wil is, die zich in de vorm van een verklaring heeft geopenbaard. Oftewel: de wil van de partij die het aanbod wil aanvaarden dient overeen te stemmen met zijn verklaring dat het aanbod wordt geaccepteerd. Zowel het aanbod als de aanvaarding moet op een rechtsgevolg gerichte wil gebaseerd zijn. Als de aanbieder voor de grap zou zeggen dat zeggen dat iemand zijn/haar huis wel mag kopen voor een € 1.000 en de ander dit aanbod zou accepteren, dan kan juridisch gezien niet van

een aanbod en dus ook niet van een overeenkomst worden gesproken. De wil in dit aanbod is niet op een rechtsgevolg gericht en de wil was niet om het huis daadwerkelijk voor € 1.000 te verkopen. In juridische termen wordt dit ook wel een ‘wilsgebrek’ genoemd.