Het ontslaan van een statutair bestuurder is een complex proces dat zowel vennootschapsrechtelijke als arbeidsrechtelijke aspecten omvat. Het is belangrijk om de juiste procedures te volgen om juridische complicaties te voorkomen. In deze blog bespreken we de essentiële stappen en aandachtspunten bij het ontslag van een statutair bestuurder.
Wat is een statutair bestuurder?
Binnen een rechtspersoon kunnen verschillende bestuurders bestaan. Alleen bestuurders die op basis van de statuten van een b.v. of een andere rechtspersoon (zoals bijvoorbeeld een naamloze vennootschap) zijn benoemd, mogen zich ‘statutair bestuurder’ noemen. Veelal wordt het bestuur van een besloten vennootschap benoemd en ontslagen door de zogeheten algemene vergadering (van aandeelhouders). Bij vooral grotere ondernemingen kan het zo zijn dat het statutair bestuur door de zogeheten raad van commissarissen (RvC) wordt benoemd (en ontslagen). Voor de benoeming van de statutair bestuurder is een rechtsgeldig benoemingsbesluit vereist (dit kan overigens ook bij de oprichtingsakte worden geregeld).
Een statutair bestuurder is feitelijk de wettelijke vertegenwoordiger van een vennootschap. Het uitgangspunt is dat de bevoegdheid tot deze vertegenwoordiging in beginsel onbeperkt en onvoorwaardelijk is, maar uit de wet en de statuten kan anders voortvloeien. De statutair bestuurder dient zich bij de vervulling van zijn taak te richten naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming, zo bepaalt de wet.
De statutair bestuurder neemt in het arbeidsrecht een bijzondere rechtspositie in. Anders dan bij gewone werknemers geniet een statutair bestuurder geen zogeheten preventieve ontslagbescherming (dus het ontslag wordt niet vooraf door het UWV of de rechter getoetst). Maar hoe vindt het ontslag van een statutair bestuurder plaats en aan welke voorwaarden dient zo’n ontslag te voldoen?
Bestuurder ontslaan
De statutair bestuurder van een rechtspersoon staat meestal ook in een arbeidsrechtelijke relatie tot de vennootschap. Naast zijn benoeming als statutair bestuurder, heeft de statutair bestuurder dan een arbeidsovereenkomst en is in die zin dan ook een ‘gewone’ werknemer. Dat is alleen anders als de statutair bestuurder geen rechtstreekse beloning (salaris) ontvangt, maar via zijn b.v. Tussen de b.v. van de statutair bestuurder en de b.v. waarvoor de werkzaamheden worden verricht (‘de werkgever’) is dan een managementovereenkomst gesloten. Zo’n constructie komt in de praktijk vaak voor. De b.v. van de statutair bestuurder ontvangt dan een zogeheten ‘managementfee’ voor de werkzaamheden die door de statutair bestuurder worden uitgevoerd.
De arbeidsrechtelijke verhouding van de bestuurder tot de b.v. waarvoor de werkzaamheden worden verricht, staat los van zijn vennootschapsrechtelijke positie als statutair bestuurder.
De meest voorkomende redenen voor ontslag van een statutair bestuurder zijn bedrijfseconomische reden, disfunctioneren, een verstoorde arbeidsverhouding en een verschil van inzicht of het verlies van vertrouwen.
Het verlies van vertrouwen leidt bij een statutair bestuurder eerder tot ontslag dan bij andere werknemers. Een bestuurder is namelijk bevoegd de onderneming te vertegenwoordigen. Zodra het vertrouwen ontbreekt, is al snel sprake van een reden voor ontslag. Maar toch geniet een statutair bestuurder hier wel enige bescherming, zij het achteraf. Als de werkgever de bestuurder namelijk nooit eerder op zijn houding en/of gedrag heeft aangesproken en ‘out of the blue’ stelt dat sprake is van een vertrouwensbreuk, dan kan dat in een procedure leiden tot een hoge zogeheten billijke vergoeding (waarover straks meer).
Bij ontslag vanwege disfunctioneren geldt hetzelfde. Als de statutair bestuurder niet eerder op zijn functioneren is aangesproken, is hem de kans om daarin verbetering te brengen ontnomen. Ook een
statutair bestuurder dient dus – voordat tot ontslag wordt overgegaan – een serieuze kans te worden geboden om zijn functioneren te verbeteren. Als er geen dossier is opgebouwd kan een rechter een (hoge) billijke vergoeding toekennen.
Overigens kan een statutaire bestuurder van een besloten vennootschap (of een NV) ook zelf/eenzijdig zijn functie neerleggen (en dus ontslag nemen).
Vormvereisten bij ontslagbesluiten
Voor een rechtsgeldig ontslagbesluit is onder andere vereist dat de juiste (vennootschapsrechtelijke) procedure wordt gevolgd. Zo moet de statutair bestuurder bijvoorbeeld tijdig worden opgeroepen voor de aandeelhoudersvergadering waarbij zijn ontslag op de agenda staat en moet hij in de gelegenheid worden gesteld zijn advies over dit voorgenomen ontslag te geven. Als deze regels niet goed zijn gevolgd kan de statutair bestuurder het ontslagbesluit aanvechten.
Naast de vennootschapsrechtelijke gevolgen heeft een ontslagbesluit ook direct arbeidsrechtelijke gevolgen. Het ontslagbesluit leidt namelijk ook direct tot een opzegging van de arbeidsovereenkomst met de statutair bestuurder. Hierdoor eindigt dan ook de arbeidsovereenkomst. Wel zal de arbeidsrechtelijke opzegtermijn in acht moeten worden genomen en zal in voorkomende gevallen een transitievergoeding of een contractuele vergoeding betaald moeten worden.
Als een statutair bestuurder rechtsgeldig via de vennootschapsrechtelijke weg is ontslagen kan hij – in tegenstelling tot wat geldt voor een ‘gewone’ werknemer – bij de rechter geen herstel van de arbeidsovereenkomst vragen. Het is voor een (ex-)bestuurder dus niet mogelijk te vorderen dat hij terug in dienst keert bij het bedrijf. Wel kan de rechter – in het geval er feitelijk geen geldige reden voor ontslag was of indien niet is voldaan aan overige wettelijke vereisten – de werkgever veroordelen om aan de ontslagen statutair bestuurder een billijke vergoeding te betalen. Dit is dus een toets die achteraf plaatsvindt. Kortom, een statutair bestuurder geniet dus niet de ontslagbescherming die de gewone werknemer wel heeft.
Hoe kan Smit & Smit Advocaten u helpen?
Omdat het een ontslag van een statutair bestuurder heel nauw luistert en er al snel procedurele vereisten over het hoofd worden gezien, is het – zowel in het geval u ontslag aan een statutair bestuurder wilt geven of ingeval er een voornemen is om u als statutair bestuurder te ontslaan – aan te bevelen om tijdig en vooraf één van de ondernemingsrechtspecialisten van Smit & Smit Advocaten in te schakelen. Zij weten als geen ander hoe te handelen en beschikken over alle kennis en ervaring om u op vakkundige wijze van dienst te zijn.